Umowa dożywocia pozwala właścicielowi nieruchomości na przeniesienie prawa własności na daną osobę w zamian za określone świadczenia, najczęściej za dożywotnie utrzymanie. Z chwilą zawarcia takiej umowy dotychczasowy właściciel staje się dożywotnikiem, nabywca zaś zobowiązany jest do wypełnienia względem niego wszystkich obowiązków zawartych w umowie. Taka umowa zazwyczaj jest korzystna dla osób starszych o niskich dochodach.

Komu przysługuje prawo dożywocia?

Prawo dożywocia może przysługiwać kilku osobom, na przykład małżonkom, którzy decydują się przenieść własność wspólnej nieruchomości na osobę trzecią. Ustanowienie prawa dożywocia możliwe jest również na rzecz osoby bliskiej zbywcy, która nie jest współwłaścicielem zbywanej nieruchomości, na przykład na partnera życiowego, dzieci czy rodziców. Zawierając umowę dożywocia, zbywca zapewnia sobie prawo do dalszego zamieszkiwania dotychczasowego lokum oraz uzyskuje środki na utrzymanie do końca życia.

Co może być przedmiotem umowy dożywocia?

Przedmiotem umowy dożywocia może być:

— każda nieruchomość, budynkowa, lokalowa lub gruntowa;

— udział we współwłasności nieruchomości;

— gospodarstwo rolne;

— prawo użytkowania wieczystego lub udział w takim prawie.

Jakie są zobowiązania nabywcy względem dożywotnika?

Zobowiązania nabywcy względem dożywotnika można określić elastycznie. Jeśli jednak kwestia ta nie zostanie sprecyzowana w umowie, zgodnie z art. 908 ust. 1 Kodeksu cywilnego przyjmuje się, że nabywca zobowiązany jest:

— przyjąć zbywcę jako domownika;

— zapewnić mu mieszkanie, ogrzewanie, energię elektryczną itd.;

— dostarczyć wyżywienie, odzież, lekarstwa itp.;

— zapewnić pomoc i opiekę w chorobie;

— na własny koszt zorganizować mu pogrzeb.

Prawo dożywocia nie podlega dziedziczeniu i jest niezbywalne, a zatem dożywotnik nie może przenieść go na inną osobę. Wyjątek stanowią jedynie te uprawnienia dożywotnika, które były wymagalne za jego życia i których nie otrzymał, takie jak np. należne, ale niewypłacone świadczenia pieniężne.

Okoliczności uzasadniające rozwiązanie umowy

Uprawnienia dożywotnika wygasają w chwili jego śmierci. W przypadku gdy po zawarciu umowy dożywocia dojdzie do pogorszenia relacji między dożywotnikiem a zobowiązanym i niemożliwe będzie, aby pozostawali oni ze sobą nadal w bezpośredniej styczności, na żądanie jednej ze stron sąd może zamienić wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte umową dożywocia na dożywotnią rentę, która będzie odpowiadać wartości tych uprawnień. Sąd może również, w wyjątkowych wypadkach, rozwiązać taką umowę dożywocia. Będzie to oznaczało, że dana nieruchomość wraca do dożywotnika, a obowiązek jego utrzymywania wygasa. Warto jednak pamiętać, że rozwiązanie umowy dożywocia nie jest łatwe.